Morele dilemma’s rond een uitvaart: wat is jouw belangrijkste waarde?

Als een dierbare overlijdt komt er van alles op je af. Het verlies, je verdriet, de organisatie van de uitvaart... In deze periode kun je aanlopen tegen morele dilemma’s. Lastige kwesties of vragen waar niet direct een goed antwoord op is. Ethicus Nada Dijkema beschrijft hoe het bepalen van jouw eigen belangrijkste norm of waarde je houvast geeft bij het maken van goede keuzes.

Bijvoorbeeld, wat doe je als je zus andere ideeën heeft over de uitvaart? Of wat doe je met de spullen van de overledene? Op welke manier kun je iemand troosten en mag je elkaar nog wel aanraken in tijden van corona? En hoe bepaal je wie je uitnodigt als je een kleine dienst wil?

Lastige vraagstukken normaal in emotionele situaties

Vrijwel iedere nabestaande krijgt met dergelijke vraagstukken te maken. Dat kan lastig zijn, zeker gezien alle emoties die spelen. Gelukkig leiden deze vragen niet altijd tot spanningen en lost het zich vaak goed op. Maar hoe ga je ermee om als je toch voor lastige keuzes komt te staan.

Een grote of een kleine uitvaart organiseren

Bijvoorbeeld, voor het overlijden van je vader heb je met hem besproken hoe hij de uitvaart wil vormgeven. Hij zei dat het een grote dienst moet worden, met muziek, goed eten en dat alle familie en vrienden moeten worden uitgenodigd. Na het overlijden staat je moeder erop dat het een kleine, intieme dienst wordt, met een korte receptie na afloop. Ze heeft de energie niet om een grote uitvaart te organiseren en vindt het emotioneel te zwaar om iedereen uit te nodigen. Je begrijpt haar, maar dit is niet wat jij wil en ook niet hoe jouw vader het voor zich zag. Je vraagt je af wat je moet doen.

Botsende belangen

In dit dilemma botsen meerdere belangen. Enerzijds wil je rechtdoen aan de laatste wens van je vader, anderzijds wil je je moeder niet opzadelen met de last van een grote uitvaart. Als je in dit geval een goede keuze wil maken, kan het helpen om je af te vragen welke norm of waarde jij het belangrijkst vindt. Voor je vader was dat wellicht ‘gulheid’ of ‘het leven vieren’, voor je moeder is het misschien ‘rust’ of ‘intimiteit’. Als jouw norm is dat je ‘de wens van de overledene moet respecteren’, kun je proberen om je moeder te overtuigen van een grotere dienst. Zo doe je recht aan de laatste wens van je vader. Je kunt je moeder dan tegemoet komen door te ondersteunen met de organisatie. Is je norm daarentegen dat ‘de uitvaart voor de nabestaanden is’, accepteer je dat het een kleine uitvaart wordt. Ondanks dat jij en je vader het anders hadden gewild.

Keuze tussen waarden biedt houvast

Ook in andere morele dilemma’s kan het helpen om je belangrijkste norm of waarde te bepalen. Stel dat je met een familielid onenigheid krijgt over ‘wie de ketting van oma erft’, dan is het prettig om te weten wat voor jou belangrijk is. Heeft die ketting veel waarde voor je, of staat de harmonie tussen de familieleden voorop? Door dit af te wegen, kun je beslissen wat je gaat doen.

Het bepalen van jouw belangrijkste waarde of norm geeft houvast. Het zorgt ervoor dat je keuzes maakt waar je achter kunt staan en voorkomt twijfel én spijt achteraf. Houdt dus goed voor ogen wat voor jou belangrijk is en houdt rekening met de belangen van anderen. Dan maak je - zelf in emotionele tijden - toch de goede keus.