Checklist: wat te regelen direct na een overlijden
Een naaste overlijdt. Dan komt er heel wat op u af. Deze checklist helpt u het overzicht te houden en te bepalen wat haast heeft, en wat niet.
1. Haal er een arts bij
Waarschuw als eerste de huisarts of behandeld arts van de overledene. De taak van de arts is het vaststellen of er sprake was van een natuurlijk overlijden of van een niet-natuurlijk overlijden (de lijkschouw).
Worstelt u als nabestaanden met vragen over de precieze doodsoorzaak, dan is er de mogelijkheid om obductie te laten verrichten. Bespreek dit met de arts.
Wat er verder na het overlijden gebeurt, hangt af van hoe en waar het overlijden heeft plaatsgevonden
- Lees hier meer over thuis overlijden.
- Lees hier meer over overlijden in een verzorgingsinstelling.
- Lees hier meer over overlijden in een ziekenhuis.
- Lees hier meer over overlijden in de openbare ruimte.
2. Stel vast of de overledene organen of weefsels wilde doneren, of het lichaam ter beschikking wilde stellen aan de wetenschap
De arts kan in het donorregister checken of de overledene als donor geregistreerd staat. Orgaandonatie is alleen mogelijk als het overlijden in het ziekenhuis heeft plaatsgevonden. Weefseldonatie is ook mogelijk als het overlijden bijvoorbeeld thuis plaatsvond.
Ook als de overledene aangegeven heeft donor te willen zijn, wordt nabestaanden altijd om toestemming gevraagd. Nadat de organen of weefsels operatief verwijderd zijn, kan de overledene verder verzorgd worden.
Donatie aan de Nederlandse Hersenbank
Als de overledene heeft vastgelegd de hersenen te willen doneren, neem dan zo snel mogelijk na het overlijden contact op met de Nederlandse Hersenbank. Worden de hersenen geaccepteerd, dan zorgt het VUmc dat de overledene zo snel mogelijk naar Amsterdam wordt overgebracht. Na de donatie blijft de overledene nog minimaal acht uur in het VUmc. De verdere verzorging kan pas daarna plaatsvinden.
Ter beschikking van de wetenschap
Als de overledene het lichaam ter beschikking wilde stellen van de wetenschap, neem dan contact op met het anatomisch instituut waar hij of zij geregistreerd stond. Dit instituut geeft aan of het lichaam geaccepteerd wordt en hoe de verdere procedure loopt. Houd er rekening mee dat u dan maar beperkte tijd heeft om afscheid van de overledene te nemen. U kunt uiteraard een afscheidsdienst organiseren, maar het lichaam van de overledene kan daar niet bij aanwezig zijn.
- Lees hier meer over weefsel- en orgaandonatie en ter beschikking stellen van de wetenschap.
3. Licht directe naasten in
Wanneer de uitvaart in Nederland is, moet deze binnen 6 werkdagen na het overlijden plaatsvinden. Neem in ieder geval zo snel mogelijk contact op met de directe naasten en bepaal wie met voorrang moet worden ingelicht, bijvoorbeeld vanwege de reisafstand. Onderwerpen om onderling te bespreken, zijn:
- Neem voor u contact opneemt met een uitvaartverzorger even de tijd om te overleggen hoe u wilt dat de uitvaart er ongeveer uit gaat zien. Zo kan iedereen in alle vrijheid zeggen wat hem op het hart ligt.
NB. Als er uiteenlopende of conflicterende wensen zijn, leg deze dan later voor aan de uitvaartverzorger. Vanuit zijn ervaring kan hij in veel gevallen goede oplossingen aandragen. - Ga na of er een uitvaartverzekering is en of die verzekering financiële gevolgen heeft voor uw keuze van een uitvaartverzorger.
- Bespreek de keuze voor een uitvaartverzorger. Om een indruk te krijgen van de kosten, kunt u gebruikmaken van offertewebsites. Bedenk daarbij wel dat u dan alleen offertes ontvangt van bij die website aangesloten ondernemingen.
- Bespreek wie de opdrachtgever voor de uitvaart wordt. De opdrachtgever is degene die de overeenkomst met de uitvaartonderneming, de begraafplaats of het crematorium ondertekent. De opdrachtgever gaat daarmee persoonlijke verplichtingen aan. Daar staan formele rechten tegenover.
- Vaak is het prettig als een vertrouwd familielid of vriend bij de bespreking van de uitvaart aanwezig is. Doordat diegene net wat meer afstand tot de overledene had, kan hij of zij wellicht de rationele zakelijke kant van de uitvaart en de emoties rond het overlijden met elkaar in evenwicht brengen.
- Klik hier voor een lijst van gecertificeerde uitvaartondernemers.
- Lees hier meer over de kosten van een uitvaart.
- Lees hier meer over wie de uitvaart regelt.
4. Neem contact op met de uitvaartonderneming van uw keuze
De uitvaartverzorger bespreekt in het eerste gesprek onder meer waar de overledene zich bevindt, of die naar een (ander) mortuarium vervoerd moet worden en wat uw wensen voor verzorging zijn. Als het overlijden in het buitenland heeft plaatsgevonden kan hij het transport naar Nederland regelen. Aansluitend maakt de uitvaartverzorger een volgende afspraak om de invulling van de uitvaart te bespreken en na te gaan welke zaken er verder allemaal geregeld moeten worden.
NB. Onthoud dat uw keuze voor een uitvaartverzorger altijd vrij is. U hoeft zich daarin niet te laten sturen door een verpleeg- of verzorgingsinstelling, hospice of mortuarium waar de overledene zich bevindt.
- Lees hier meer over uw keuzevrijheid voor een uitvaartverzorger.
5. Bereid het gesprek met de uitvaartverzorger voor
Aan de hand van de Checklist voor het gesprek met de uitvaartverzorger kunt u overleggen hoe de uitvaart er ongeveer uit gaat zien. Stel ook vast welk budget er beschikbaar is, dat geeft u houvast bij het bespreken van de uitvaartwensen met uw uitvaartverzorger. Houdt daarbij voor ogen dat duurder niet per se waardiger betekent. De uitvaart moet passen bij de overledene en de band die u met hem of haar had. Dat hoeft niet gepaard te gaan met het uitgeven van veel geld.
- Lees hier meer over de kosten van een uitvaart.
- Bekijk hier de checklist voor het gesprek met de uitvaartverzorger.
6. Informeer werkgevers of scholen
Wanneer u te maken krijgt met het overlijden van een bloedverwant en u heeft tijd nodig om de uitvaart te regelen, of u wilt de uitvaart bijwonen, kunt u calamiteitenverlof of bijzonder verlof vragen aan uw werkgever (raadpleeg uw cao). Breng een eventuele werkgever of school op de hoogte van uw situatie.
- Lees hier meer over rouwen.
7. Wees niet bezorgd dat u dingen vergeet
Na deze eerste stappen zijn er nog veel beslissingen te nemen en zaken te regelen voor een uitvaart. Wat moet er op de rouwbrief komen te staan, wie gaan er spreken op de uitvaart, welke administratieve zaken hebben haast? De zorg om dingen te vergeten kan extra stress opleveren, maar dit is niet nodig. Een goede uitvaartondernemer weet exact wat er moet gebeuren en kan u hierin ondersteunen.
- Klik hier voor een lijst van gecertificeerde uitvaartondernemers.
Veelgestelde vragen over wat te doen na een overlijden
De Rijksoverheid heeft een checklist met overheid gerelateerde en administratieve zaken die geregeld moeten worden als uw partner, ouder of kind overlijdt. Aan de hand van een aantal vragen krijgt u advies voor uw situatie.
- Klik hier om uw persoonlijk overzicht te maken.
Als u wilt dat de uitvaartverzorger de overledene kleedt, kunt u kleding (van natuurlijke materialen) klaarleggen. Zorg ook voor een identiteitsbewijs of trouwboekje met de officiële gegevens van de overledene. Noteer vooral uw eigen vragen en ideeën, zodat u die bij de hand heeft tijdens het gesprek. Hierbij kan de checklist voor het gesprek met de uitvaartverzorger handig zijn. Verder is het aan de uitvaartverzorger om overal aan te denken. Hij of zij is er om u in de dagen voor de uitvaart zo goed en praktisch mogelijk te ondersteunen.
- Bekijk hier de checklist voor het eerste gesprek met de uitvaartverzorger.
Kosten blijken vaak een bron van onzekerheid en zorgen. Het is verleidelijk om ‘ja’ te zeggen tegen alle mogelijke opties, waardoor de kosten snel kunnen oplopen. Of wellicht bent u bang dat de uitvaartonderneming u op kosten wil jagen. Wees niet bang om daar vragen over te stellen. De opdracht van uw uitvaartverzorger is niet om u een zo duur mogelijke uitvaart te bezorgen. Wel om samen met u een uitvaart te regelen die bij de overledene en u past wat sfeer én budget betreft. Wij adviseren altijd om bij uw keuze op het Keurmerk Uitvaartzorg te letten. U bent dan zeker van een heldere offerte binnen 24 uur en eerlijk antwoord op uw vragen.
Als de arts de verklaring van overlijden heeft opgesteld, moet u het overlijden aangeven bij de gemeente. De uitvaartverzorger kan dit ook voor u doen. Dit is nodig om de uitvaart te kunnen regelen, die binnen 6 werkdagen na het overlijden moet plaatsvinden. De gemeente past de basisregistratie persoonsgegevens aan, waardoor het overlijden gemeld wordt bij een aantal instanties, zoals de Belastingdienst, zorgverzekering en pensioenfondsen.
Om een overlijden te melden bij financiële instellingen, abonnementen stop te zetten en social media te kunnen opheffen of aanpassen, is vaak een uittreksel van de akte van overlijden nodig. Deze kunt u direct opvragen als u aangifte doet bij de gemeente. Veel van deze zaken kunnen wachten tot na de uitvaart.
- Lees hier meer over de afwikkeling van praktische zaken.