Uitvaarten in tijden met corona: Erehaag met anderhalve meter tussenruimte

We zien in Italië en Spanje dat mensen alleen sterven en er uitvaarten zonder familie zijn. Dat is hier gelukkig niet zo. De buurt deed mevrouw Smits uitgeleide met een erehaag waarin iedereen anderhalve meter afstand van elkaar hield.

Het hoogbejaarde echtpaar Smits heeft een grote familiekring: zes kinderen, vijftien kleinkinderen en zelfs al twaalf achterkleinkinderen. Daarnaast hebben ze een grote vrienden- en kennissenkring. Bovendien zijn ze gezien in het hele dorp: vroeger hadden ze er een winkel in huishoudelijke artikelen. Iedereen kent ze er. Toen meneer een aantal jaar geleden overleed, kwamen er honderden mensen op zijn afscheid. Het waren er zoveel dat niet iedereen de dienst in de aula van het crematorium kon bijwonen; sommige gasten bekeken de dienst noodgedwongen op een beeldscherm in de ontvangstruimte.

Mevrouw zei na afloop meteen al dat zij het kleiner wilde. Zoveel mensen hoefden er voor haar niet te komen: zij wilde een afscheid in familiekring. Door de coronamaatregelen liep het anders en kon niet haar voltallige familie in het crematorium terecht. Een van de maatregelen om verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan is immers dat er niet meer dan dertig mensen bij een uitvaartbijeenkomst mogen zijn.

Afgelopen maandag overleed ze. Er kwamen twee overledenenverzorgers om de laatste zorg te verlenen. Ze werd gekleed in het witte kanten bloesje, dat ze zelf al had klaar gehangen, de blauwe rok en een lichtblauw vestje. Ze legden haar op haar bed in haar slaapkamer, de plek waar ze opgebaard bleef tot de dag van de crematie. Een van de dochters legde liefdevol het medaillon met een haarlok van Annemijn, haar doodgeboren laatstgeborene op het hart. ‘Ze dacht nog elke dag aan haar’.

Alle klein- en achterkleinkinderen konden gedurende de dagen die volgden afscheid van mevrouw Smits nemen. Ze kwamen met hun gezin, ieder op een eigen moment. Zo werd voorkomen dat familieleden elkaar besmetten.

De kinderen wilden hun moeder, net als vader destijds, graag zelf in de kist leggen, maar dat kon onder de huidige omstandigheden helaas niet: als leden van verschillende gezinnen kom je dan te dicht bij elkaar. Wel konden de kinderen haar zelf met een rijdende baar naar de auto brengen en haar bij het crematorium – net als hun vader – zelf de aula in begeleiden. De uitvaartbegeleidster gaf de instructies – ook bij het begeleiden van de kist is het belangrijk om afstand tussen de “dragers” te houden – deze keer van tevoren, telefonisch. Het is bijzonder en mooi om het zelf te doen; intiem.

Bij de crematiedienst mochten dus maximaal dertig personen aanwezig zijn. In overleg met de uitvaartbegeleidster besloten ze dat alle kinderen en hun partners erbij zouden zijn en dat elk gezin in principe één kleinkind zou afvaardigen. Deze regel werd door het crematorium streng gehandhaafd. Iedereen opgeteld kwamen ze toch op eenendertig personen. Een van de kleinkinderen moest de dienst daarom, net als de rest van de klein- en achterkleinkinderen, vrienden en kennissen, zien vanaf een scherm in de eigen huiskamer. De dienst werd opgenomen en via een livestream verbinding konden ze die mee beleven in hun eigen woning.

Tijdens de dienst gold natuurlijk ook dat gezinnen van de kinderen zo goed mogelijk afstand van elkaar hielden. De dienst zelf werd niet kleiner of korter dan ze met meer gasten gedaan zouden hebben. Ze kozen muziek, foto’s en fimpjes uit die bij hun moeder pasten. Alle zes kinderen hielden een verhaal.

De buurt wilde mevrouw Smits graag uitgeleide doen. En ook dat gebeurde met een ‘erehaag’. In het draaiboek van de uitvaartbegeleidster stond dat de buren anderhalve meter afstand moesten houden, van de kist, de auto en van elkaar. Ze gaf ze daar op de dag zelf ook uitdrukkelijk instructies toe. Het gaf een plechtig tintje aan de erehaag die zo ontstond. Het was ontroerend hoe mevrouw Smits door een zonovergoten straat een laatste keer werd uitgezwaaid.

De filmpjes, foto’s en speeches zijn ook na afloop nog een waardevolle herinnering aan de bijzondere manier hoe hun moeder, oma en overgrootmoeder uitgeleide werd gedaan, in een tijd waarin door coronabeperkingen maar weinig mensen het laatste afscheid konden bijwonen. De mailboxen, Facebookpagina’s en brievenbussen van kinderen en kleinkinderen stroomden over met condoleances; al werden fysieke omhelzingen en welgemeende handdrukken gemist. Ondanks dat kijkt de familie Smits tevreden terug, het was een waardig, eervol, en ondanks de beperkingen, warm afscheid.

Als de coronamaatregelen zijn opgeheven gaan ze met de voltallige familie de urn van hun moeder bijzetten. Op het graf van haar Annemijn.

In coronatijd zijn veel mooie initiatieven ontstaan, van erehaag tot het online bijwonen van uitvaarten en herdenkbijeenkomsten. Lees daarover in dit artikel.

De maatregelen om de verspreiding van Covid-19 tegen te gaan kunnen wijzigen. Wij raden u daarom aan om de berichtgeving daarover op onze website te volgen en de adviezen van het RIVM strikt na te leven.