Morele dilemma’s rond een uitvaart

Als een dierbare overlijdt komt er van alles op u af. Het verlies, uw verdriet, de organisatie van de uitvaart… In de periode rond een uitvaart kunt u aanlopen tegen morele dilemma’s. Lastige kwesties of vragen waar niet direct een goed antwoord op is. Ethicus Nada Dijkema beschrijft hoe het bepalen van uw eigen belangrijkste norm of waarde houvast geeft bij het maken van goede keuzes.

Een voorbeeld van zulke morele dilemma’s is: wat doet u als uw zus andere ideeën heeft over de uitvaart? Of wat doet u met de spullen van de overledene? Op welke manier kunt u iemand troosten en mag je elkaar nog wel aanraken in tijden van corona? En hoe bepaalt u wie u uitnodigt als u een kleine dienst organiseert?

Vrijwel iedere nabestaande krijgt met dergelijke vraagstukken te maken. Dat kan lastig zijn, zeker gezien alle emoties die spelen. Gelukkig leiden deze vragen niet altijd tot spanningen en lost het zich vaak goed op. Maar hoe gaat u ermee om als u toch voor lastige keuzes komt te staan.

Bijvoorbeeld, voor het overlijden van vader heeft u met hem besproken hoe hij de uitvaart wil vormgeven. Hij zei dat het een grote dienst moet worden, met muziek, goed eten en dat alle familie en vrienden moeten worden uitgenodigd. Na het overlijden staat uw moeder erop dat het een kleine, intieme dienst wordt, met een korte receptie na afloop. Ze heeft de energie niet om een grote uitvaart te organiseren en vindt het emotioneel te zwaar om iedereen uit te nodigen. U begrijpt haar, maar dit is niet wat u wilt en ook niet hoe uw vader het voor zich zag. U vraagt zich af wat u moet doen.

In dit dilemma botsen meerdere belangen. Enerzijds wilt u rechtdoen aan de laatste wens van uw vader, anderzijds wil u uw moeder niet opzadelen met de last van een grote uitvaart. Als u in dit geval een goede keuze wilt maken, kan het helpen om u af te vragen welke norm of waarde u het belangrijkst vindt. Voor uw vader was dat wellicht ‘gulheid’ of ‘het leven vieren’, voor uw moeder is het misschien ‘rust’ of ‘intimiteit’. Als uw norm is dat ‘de wens van de overledene moet worden gerespecteerd’, dan kunt u proberen om uw moeder te overtuigen van een grotere dienst. Zo doet u recht aan de laatste wens van uw vader. U kunt uw moeder dan tegemoet komen door te ondersteunen met de organisatie. Is uw norm daarentegen dat ‘de uitvaart voor de nabestaanden is’, dan accepteert u dat het een kleine uitvaart wordt. Ondanks dat u en uw vader het anders hadden gewild.

Ook in andere morele dilemma’s kan het helpen om uw belangrijkste norm of waarde te bepalen. Stel dat u met een familielid onenigheid krijgt over ‘wie de ketting van oma erft’, dan is het prettig om te weten wat voor u belangrijk is. Heeft die ketting veel waarde voor u, of staat de harmonie tussen de familieleden voorop? Door dit af te wegen, kunt u beslissen wat u gaat doen.

Het bepalen van uw belangrijkste waarde of norm geeft houvast. Het zorgt ervoor dat u keuzes maakt waar u achter kunt staan en voorkomt twijfel én spijt achteraf. Houdt dus goed voor ogen wat voor u belangrijk is en houdt rekening met de belangen van anderen. Dan maakt u – zelfs in emotionele tijden – toch de goede keus.