Uw wensen voor uw uitvaart

We hebben het er niet dagelijks over, maar iedereen heeft wel ideeën over zijn eigen uitvaart. Het is goed om stil te staan bij de wensen, deze vast te leggen en naasten hierover te informeren.

Wat zijn uw wensen voor uw uitvaart? Wilt u begraven worden? Gecremeerd? Wat wilt u dat er met de crematie-as gebeurt? Wie van uw naasten zou de opdrachtgever van de uitvaart moeten zijn? Heeft u een bepaalde uitvaartverzorger op het oog? Het zijn vragen die we vaak wel belangrijk vinden, maar waar we liever niet bij stilstaan. En we willen soms ook niet te veel “over ons graf heen” regeren. Maar toch: voor veel nabestaanden is het een belangrijke leidraad om te weten wat de overledene gewild had. Zij vinden er namelijk veel steun in.

De Wet op de lijkbezorging zegt dat een uitvaart zoveel mogelijk conform de wensen van de overledene moet plaatsvinden. En die wet zegt: “Een meerderjarige, of hij, die de leeftijd van zestien jaar heeft bereikt, kan, ook indien hij niet bekwaam is een uiterste wil te maken, hetzij bij notariële akte, hetzij bij een eigenhandig geschreven, gedagtekende en ondertekende verklaring beschikkingen na dode maken ter bezorging van zijn lijk”. De eenvoudigste en juridisch veiligste manier om uw uitvaartwensen vast te leggen is dus in een handgeschreven, van een datum en uw handtekening voorziene verklaring: een uitvaartcodicil.

Misschien vindt u wel dat uw nabestaanden uw uitvaart maar zo moeten regelen als dat zij het prettig vinden. Bedenk dan wel dat uw nabestaanden het misschien maar deels, of misschien wel helemaal niet, met elkaar eens zijn. U geeft hen een belangrijk stuk houvast als zij weten wat u gewild zou hebben en de beste manier om dat vast te leggen is door het schrijven van een codicil. 

Het is een realiteit waar uitvaartverzorgers tegenaan lopen: het regelen van een uitvaart is vaak moeilijk in samengestelde gezinnen. Verschillende gezichtspunten op hoe de relaties binnen de familie(s) zijn, komen vaak pas echt aan het licht op het moment dat een gezinslid overlijdt, en slepen soms nog lang daarna voort. Juist als u een samengesteld gezin achterlaat is het daarom belangrijk onenigheid over uw uitvaart voor te zijn. 

Vertel uw nabestaanden wat uw wensen zijn: begraven of cremeren, wilt u dat men samen afscheid neemt of is het reëler dat er voor verschillende groepen aparte afscheidsplechtigheden zijn, en wie wilt u dat er over uw crematie-as beschikt of de rechthebbende van uw graf wordt? Schrijf uw wensen ook op: wat zwart op wit staat is het meest duidelijk.

U kunt uw uitvaartwensen heel gedetailleerd of heel globaal vastleggen. Onderwerpen waar u aan kunt denken om te beschrijven zijn:

In een codicil kunt u vastleggen wat uw wensen voor uw uitvaart zijn. Het voordeel van een codicil ten opzichte van een testament is dat er geen (notaris)kosten aan verbonden zijn en dat u heel flexibel bent in het veranderen van uw wensen. Een nadeel is dat u er niet alles mee kunt regelen en dat nabestaanden soms niet weten (of willen weten) dat er een codicil is.

Een codicil moet aan bepaalde eisen voldoen:

Sinds 2003 is het niet meer mogelijk om in een nieuw codicil een executeur aan te wijzen; dat moet in een testament gebeuren. Oudere codicillen blijven op dit punt wel geldig.

Leg niet alleen uitvaartwensen vast in een codicil, maar bewaar het ook op een plek waar het goed te vinden is. Bijvoorbeeld in een mapje met duidelijk opschrift “Uitvaart” of “Bij overlijden”. Daar kunt u dan ook een kopie van uw eventuele testament en papieren van uw uitvaartverzekering of -deposito bewaren.

Vertel nabestaanden dat er een codicil is en waar zij het codicil kunnen vinden. Laat hen het mapje met uw uitvaartpapieren zien: dat helpt hen om het zich later te herinneren.

U kunt ook overwegen nabestaanden een kopie van uw codicil te geven. U kunt dat bijvoorbeeld in een gesloten envelop doen. Daar schrijft u dan uw naam op en de datum. U geeft het aan nabestaanden en vertelt erbij dat als u uw uitvaartwensen verandert, u de envelop komt omruilen voor een met een nieuwere versie van het codicil. Schrijf natuurlijk wel voor uzelf op aan wie u een kopie van uw codicil hebt gegeven!

U kunt (maar hoeft niet) een codicil ook deponeren bij een notaris. Een notaris maakt het objectief: nabestaanden kunnen een hen onwelgevallig codicil niet “over het hoofd zien”. Het is niet verstandig om een codicil, zeker als daarin de wensen voor uw uitvaart staan, alleen bij een notaris te bewaren. De kans is groot dat er enkele dagen tot weken overheen gaan voordat men, na uw overlijden, de (juiste) notaris benadert.

Het is niet handig om de wensen voor uw uitvaart (alleen) in een testament vast te leggen. Een testament wordt vaak pas na de uitvaart geopend; dan is het te laat. U kunt uw uitvaartcodicil laten insluiten bij uw testament, maar zorg er altijd voor dat degene die uw uitvaart gaat regelen daarmee bekend is en over een afschrift kan beschikken dat door u ondertekend is.

Het is raadzaam om naar aanleiding van grote levensgebeurtenissen, maar zeker eens in de vijf jaar, uw codicil (en testament) tegen het licht te houden en eventueel te herzien.