Wensen van de overledene als leidraad

Een uitvaart moet zoveel mogelijk conform de wensen van de overledene worden verzorgd. Hoe komt u erachter wat de wensen van de overledene waren?

In de Wet op de lijkbezorging staat dat een uitvaart zoveel mogelijk conform de wens van de overledene moet worden verzorgd. Als nabestaanden moet u de uitvaart dus vormgeven zoals de overledene dat gewild had of vermoedelijke gewild had. Het is dan belangrijk om te weten of de overledene begraven of gecremeerd wilde worden.

De overledene kan ook aangegeven hebben of er een uitvaartplechtigheid georganiseerd moet worden of dat de uitvaart in stilte moet plaatsvinden. Dat bepaalde personen liever niet bij de uitvaartplechtigheid aanwezig zouden moeten zijn, kan ook een wens van de overledene zijn,

Daarnaast kan de overledene bepaald hebben wie de uitvaart moet regelen, wie beschikking over de crematie-as zou moeten krijgen en wat er met zijn nalatenschap moet gebeuren. Hoe komt u erachter wat de wensen van de overledene waren?

De Wet op de lijkbezorging geeft aan: “Een meerderjarige, of hij, die de leeftijd van zestien jaar heeft bereikt, kan, ook indien hij niet bekwaam is een uiterste wil te maken, hetzij bij notariële akte, hetzij bij een eigenhandig geschreven, gedagtekende en ondertekende verklaring beschikkingen na dode maken ter bezorging van zijn lijk”.

Zo’n verklaring heet een codicil. In een dergelijke handgeschreven en van datum en handtekening voorziene verklaring kan de overledene naast zijn wensen voor de uitvaart ook hebben aangegeven aan wie bepaalde (niet waardevolle) spullen moeten toekomen. De overledene kan het codicil zelf bewaard hebben, een kopie aan nabestaanden gegeven hebben en/of een kopie hebben opgenomen bij zijn testament.

Een testament is vastgelegd bij een notaris en wordt doorgaans pas enkele weken na het overlijden geopend. De uitvaart heeft dan al plaatsgevonden. Het is dan ook niet handig om uitvaartwensen alleen in een testament vast te leggen. De overledene kan echter een uitvaartcodicil (met een testament) bij een notaris gedeponeerd hebben. Hij voorkomt daarmee dat nabestaanden een hen onwelgevallig codicil over het hoofd zien.

Een testament is bij uitstek de plaats waar de overledene kan hebben vastgelegd wie bepaalde waardevolle bezittingen zou moeten krijgen. Of de overledene een testament had opgemaakt, is na te vragen in het Centraal Testamentenregister. 

Wat in een testament is vastgelegd, ligt vast en is op te vragen via een notaris. Ook een codicil geeft veel duidelijkheid; nabestaanden kunnen er geen ruzie over krijgen of dit de wensen van de overledene waren. Immers: het is geschreven en gedagtekend in zijn eigen handschrift.

De overledene kan ook in een lijstje in een brochure of op internet hebben aangekruist wat zijn uitvaartwensen zijn. Dat geeft nabestaanden minder houvast. Hetzelfde geldt als de overledene alleen terloops in gesprekken met naasten heeft gezegd wat hij wilde. Informatie die op die manier is verkregen geeft u als nabestaanden minder zekerheid. Het is natuurlijk wel een goed uitgangspunt om bij aan te sluiten bij het organiseren van de uitvaart en het verdelen van boedel.

Om die vraag te beantwoorden kunt u dus kijken bij de papieren van de overledene. Veel mensen hebben een mapje gemaakt met papieren die belangrijk zijn na hun overlijden: een adressenlijst, de polis van de uitvaartverzekering, het trouwboekje. Als de overledene zijn wensen op papier heeft gezet, is zo’n mapje een logische plaats waar u een codicil of een kopie van het testament zou kunnen vinden.

Zeker als het overlijden niet onverwacht kwam, heeft de overledene mogelijk met mensen gesproken over zijn ideeën voor zijn uitvaart. Of hij heeft hen vertelt wie bepaalde spullen zou moeten krijgen. Dat hoeven niet altijd de meest naasten te zijn geweest: soms is het makkelijker om moeilijke onderwerpen met een vreemde te bespreken. Het is dus goed om contact te zoeken met mensen uit de omgeving van de overledene.