Testament en codicil
De wet bepaalt hoe uw erfenis verdeeld wordt. Wilt u het anders, dan moet u een testament maken. Goederen met een geringe geldelijke waarde, kunnen in een codicil aan iemand worden toegewezen.
In een codicil kan worden vastgelegd welke persoonlijke spullen die geen grote geldelijke waarde hebben aan wie moeten toekomen na het overlijden. Geld en spullen die wel een grote geldelijke waarde hebben (zoals een huis, antiek, auto, etc.) kunnen alleen met een testament worden vermaakt als u wilt afwijken van de wettelijke verdeling.
Codicil
In een codicil kunt u vastleggen aan wie bepaalde persoonlijke spullen die geen grote geldelijke waarde hebben na uw overlijden moeten toekomen. Ook kunt u in een codicil opschrijven wat uw wensen voor uw uitvaart zijn (bijvoorbeeld of u begraven of gecremeerd wilt worden). Meer hierover leest u hier.
Een codicil moet aan bepaalde eisen voldoen:
- In een codicil kunt u uw wensen voor uw uitvaart en de eventuele asbestemming opschrijven.
- In een codicil kunt u opschrijven welke persoonlijke spullen die geen grote geldelijke waarde hebben aan wie moeten toekomen na uw overlijden. Beschrijf de spullen nauwkeurig en stuk voor stuk. Geld en spullen die wel een grote geldelijke waarde hebben (zoals een huis, antiek, auto, etc.) kunnen alleen met een testament worden vermaakt.
- Een codicil moet met de hand geschreven, gedateerd en ondertekend zijn.
Het voordeel van een codicil ten opzichte van een testament is dat er geen (notaris)kosten aan verbonden zijn en dat u heel flexibel bent in het veranderen van uw wensen. Het is dan ook verstandig om regelmatig te checken of uw codicil nog in overeenstemming is met uw wensen; zeker naar aanleiding van grote levensgebeurtenissen zoals het aangaan van een relatie of het krijgen van een kind.
Een nadeel is dat u er niet alles mee kunt regelen en dat nabestaanden soms niet weten (of willen weten) dat er een codicil is. Om dit laatste te voorkomen kunt u een codicil ook deponeren bij een notaris. Dat maakt het objectief: u voorkomt dat nabestaanden een hen onwelgevallig codicil “per ongeluk vergeten”.
Het is niet verstandig om een codicil, zeker als daarin de wensen voor uw uitvaart staan, alleen bij een notaris te bewaren. Voordat nabestaanden na uw overlijden de (juiste) notaris benaderen, zijn er doorgaans enkele weken verstreken en heeft de uitvaart al plaats gevonden.
Sinds 2003 is het niet meer mogelijk om in een nieuw codicil een executeur aan te wijzen; dat moet in een testament gebeuren. Oudere codicillen blijven op dit punt wel geldig.
Testament
De wet bepaalt hoe uw bezittingen en schulden verdeeld worden. Wilt u dat uw erfenis anders wordt verdeeld, of wilt u dat bepaalde (dure) goederen bij bepaalde personen terecht komen, dat de erfenis voor bepaalde erfgenamen beheerd wordt of wilt u een voogd aanwijzen voor uw kinderen, dan heeft u een testament nodig. Ook als u of uw partner uit het buitenland komt, als één van u een eigen onderneming heeft, als er kinderen uit een eerdere relatie zijn of als er binnen de familie problemen zijn, kan het verstandig zijn een testament op te maken.
Veel informatie vindt u in deze brochure.
Wat kan er in een testament worden geregeld?
In een testament kunt u vastleggen wie u erfgenamen zijn en wie niet. Erfgenamen kunnen zowel natuurlijke personen zijn, als rechtspersonen. Belangrijk om u te realiseren: wie samenwoont zonder contract is geen wettelijk erfgenaam van elkaar!
Wanneer u (klein)kinderen onterft, moet u er rekening mee houden dat zij aanspraak kunnen maken op hun legitieme portie. Dat is een geldbedrag ter grootte van de helft van de waarde van hetgeen zij geërfd zouden hebben als u hen niet onterfd had en kan tot vijf jaar na uw overlijden opgeëist worden. Kinderen kunnen daarnaast geld opeisen voor de kosten van hun verzorging (tot 18 jaar) en studie (tot 21 jaar).
Wanneer u uw partner onterft, blijft die recht houden op een passende verzorging. Dat kan bijvoorbeeld het vruchtgebruik van de woning zijn. De kantonrechter beslist daarover.
Met een uitsluitingsclausule legt u vast dat uw erfgenamen hun erfenis niet hoeven te delen met hun (ex-)partners.
U kunt vastleggen wie uw nalatenschap afhandelt en welke verantwoordelijkheden die persoon heeft. Een executeur kan verantwoordelijk zijn voor bijvoorbeeld: het regelen van de uitvaart, het opzeggen van de huur, het betalen van schulden, het afgeven of uitbetalen van legaten, het vernietigen van papieren, het plaatsen van huisdieren, etc.. Het aanwijzen van een executeur is in een aantal gevallen raadzaam:
- als u veel erfgenamen heeft,
- uw erfgenamen met elkaar in onmin leven of die situatie zou kunnen ontstaan,
- als u een complex vermogen heeft.
De executeur kan een erfgenaam zijn, maar dat hoeft niet. Het kan iemand uit uw eigen kring zijn, maar bijvoorbeeld ook een neutraal persoon zoals een notaris.
Goederen die geen grote geldelijke waarde hebben, kunt u nalaten middels een codicil. Geld en zaken die een grote geldelijke waarden hebben, kunt u door middel van een testament bestemmen voor bepaalde personen of organisaties.
Door vruchtgebruik in te stellen kan bijvoorbeeld uw partner het recht blijven houden om de woning te blijven gebruiken, als die deel uitmaakt van de erfenis van de kinderen.
Door vruchtgebruik in te stellen voor bijvoorbeeld een woning of vermogen behoudt de vruchtgebruiker het recht op het gebruik daarvan. Maar iemand anders is eigenaar of hoofdgerechtigde. De vruchtgebruiker mag dan gratis in de woning blijven c.q. krijgt de rente van het vermogen. Hij moet woning / vermogen in stand houden. U kunt ook bepalen wanneer het vruchtgebruik eindigt.
In een testament kunt u vastleggen dat de erfenis van bepaalde erfgenamen door een bewindvoerder wordt beheerd. De erfgenaam kan dan zelf niet aan de erfenis komen. U bepaalt de voorwaarden waaraan de erfgenamen moeten voldoen om zelf de verantwoordelijkheid voor de erfenis te krijgen.
Als de erfenis van kinderen onder bewind is geplaatst, kunnen zij in sommige gevallen wel het bewind verwerpen en aanspraak maken op hun legitieme portie.
U kunt iemand aanwijzen die de zorg voor uw kinderen en hun vermogen overneemt als u en uw (ex-)partner zijn overleden. De zorg voor de kinderen en het vermogensbeheer hoeven niet bij dezelfde persoon / instantie te liggen.
Wanneer is het verstandig om een testament te maken?
- Als alleenstaande (ongehuwd, geen geregistreerd partnerschap) is het verstandig om een testament te maken. Mensen in uw omgeving zullen zaken na uw overlijden netjes willen afhandelen. Het helpt hen enorm als zij weten wat uw wensen waren en wie uw erfgenamen zijn.
- Wanneer u gescheiden bent en/of een samengesteld gezin heeft, is het verstandig een testament te maken om onduidelijkheid en mogelijk ruzie onder nabestaanden te voorkomen.
Het is raadzaam naar aanleiding van grote levensgebeurtenissen, maar zeker eens in de vijf jaar, uw testament tegen het licht te houden en eventueel te herzien.